Chirurgie voor enchondromen van de hand en vingers

Afbeelding: Enchondroma in het scafoïdbot (scafoïdcyste), lichtgekleurde plek in het grote scafoïdwortelbeen. Deze lokalisatie op de pols komt minder vaak voor.

Enchondroma is een goedaardige tumor van het bot en bestaat uit kraakbeen. In principe kan het op elk bot voorkomen. De precieze oorzaak is onduidelijk. Deze cysteuze bottumor kan alleen of in grote aantallen voorkomen. Deze laatste variant wordt enchondromatose genoemd.

De enchondroma is duidelijk zichtbaar als een donkere vlek op de röntgenfoto, mogelijk met verkalkingen, zodat er meestal geen verdere diagnose nodig is.

Welke symptomen zijn typisch voor enchondroma?

Enchondromen veroorzaken zelden directe symptomen. Ze worden daarom vaak ontdekt als een incidentele bevinding op een röntgenfoto. Een grotere enchondroma kan echter zichtbaar worden door zwelling. Bovendien kan de buitenste laag van het bot, het corticale bot, zo dun zijn dat het volledig kan breken of breken bij kleine verwondingen (zogenaamde pathologische breuk). Op deze manier laat de enchondroma zich voelen door pijn, net als bij een botbreuk. Een enchondroma moet bijvoorbeeld ook worden overwogen bij onduidelijke pijn in de pols. In het geval van een ongecompliceerde breuk is het raadzaam om de enchondroma pas te verwijderen als de breuk genezen is. Als de breuk echter geopereerd moet worden, wordt dit gecombineerd met het verwijderen van de enchondroma.

Feiten en statistieken

Over deze goedaardige bottumor zijn de volgende feiten bekend:

• Het is de meest voorkomende tumor op het skelet van de hand.
• De enchondroma kan degenereren. Dit is echter uiterst zeldzaam in de hand.
• 90% van alle bottumoren in de hand zijn enchondromen.
• In 35% van de gevallen ontwikkelt de tumor zich op de hand.
• Meestal worden mensen tussen de 10 en 40 jaar getroffen.
• Enchondromen komen minder vaak voor op de handwortelbeentjes dan op de lange handwortelbeentjes.

Wat moet je weten over enchondromachirurgie?

Afbeelding: Links: Enchondroma aan de basis van de proximale falanx met corticale verdunning; rechts: opvulling van het defect met hydroxyapatiet keramiek.

Wanneer moet er worden geopereerd?

• Een kleine enchondroma die geen symptomen veroorzaakt, kan worden waargenomen (röntgenonderzoek).
• Als je niet zeker weet of het om een enchondroma gaat, kunnen verdere diagnostische maatregelen zoals CT of MRI nuttig zijn.
• Grote enchondromen worden ook zonder symptomen geopereerd om een hernia te voorkomen.
• Een kleine enchondroma moet ook worden geopereerd als er symptomen optreden.

De werking

Enchondromachirurgie bestaat uit het volledig genezen van de tumor. De benadering kan aan de strek- of laterale zijde van de vinger zijn. Het bot wordt blootgelegd en geopend – bijvoorbeeld door frezen of beitelen – terwijl de belangrijke structuren worden beschermd. De glasachtig-kartelachtige enchondroma wordt dan verwijderd met een curette. Dit moet volledig gebeuren. Als er resten achterblijven, is een recidief onvermijdelijk.

De ontstane botholte wordt dan opgevuld. Afhankelijk van de grootte kan dit worden gedaan met spongieus bot (beenmerg) uit het bekkenbot of uit het spaakbeen (onderarmbot). Sommige handchirurgen gebruiken ook chemisch bewerkt botmateriaal van het kadaver (allograft⁾⁶ Er kunnen ook botsubstituten van hydroxyapatiet worden gebruikt. Dit laatste bespaart een tweede wond en de soms niet onaanzienlijke pijn na het verwijderen van bot uit het bekken. Het is echter niet absoluut noodzakelijk om de holte op te vullen als de botwand stabiel is^.5 De holte wordt na verloop van tijd weer opgevuld door het lichaam.

Na een enchondromachirurgische ingreep moet op het volgende worden gelet.

De vervolgbehandeling hangt af van de omvang van de bevindingen en de bijbehorende operatie. Daarom kan immobilisatie variëren van een paar dagen tot 4-6 weken voor fracturen. De bewegingsoefeningen en de start van de fysiotherapie variëren ook afhankelijk van de operatie.

Zelfs na genezing moet verder röntgenonderzoek worden uitgevoerd, omdat de enchondroma in ongeveer 4,5% van de gevallen kan terugkeren^.7

Hier zijn nog wat foto’s die tijdens de operatie met de beeldomzetter zijn gemaakt:

• 1.2 Enchondroma van de proximale falanx van de wijsvinger (röntgenfoto in 2 vlakken). Het corticale bot (stabiele buitenste botwand) is zichtbaar verdund.
• 3,4 Defect opgevuld met spongieus bot van de bekkenkam