Afbeelding: Slijmbeurs op de elleboog (blauw).
Bursae (= slijmbeurs) bevinden zich op verschillende plaatsen op het lichaam als een verdringingslaag en ter bescherming van pezen, spieren en huid. Overbelasting kan leiden tot irritatie en uiteindelijk tot een slijmbeursontsteking, die in de geneeskunde bursitis wordt genoemd.
De volgende vormen van slijmbeursontsteking zijn mogelijk:
- Acute slijmbeursontsteking
- Chronische slijmbeursontsteking
- Purulente slijmbeursontsteking = purulente slijmbeursontsteking
- Ontsteking van de slijmbeurs door letsel = bursitis traumatica, met bloeding ook bursitis haemorrhagica
Oorzaken en feiten:
Slijmbeursontsteking komt bij voorkeur voor in de elleboog of knie. Andere lokalisaties treffen onder andere de heupregio (trochanter major), de knie (voor de knieschijf), de schouder, de achillespees en de bal van de grote teen.
De oorzaak van slijmbeursontsteking kan mechanische overbelasting zijn, zoals vaak het geval is bij tegellagen op de knie. Verwondingen (bijvoorbeeld kneuzingen) kunnen ook leiden tot slijmbeursontsteking. De mogelijke ontstekingsoorzaken zijn een gewrichtsontsteking of andere infecties. Ziektekiemen kunnen echter ook via de bloedbaan tot infectie leiden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij tuberculose of gonorroe = druiper. Andere oorzaken zijn jicht, inflammatoire reumatische aandoeningen, auto-immuunziekten en verminderde immuniteit bij verschillende algemene ziekten.
Welke symptomen zijn typisch voor een slijmbeursontsteking?
Purulente slijmbeursontsteking begint meestal snel en wordt gekenmerkt door gevoeligheid, zwelling, roodheid en mogelijk oververhitting. Als de lymfekanalen zijn aangetast, verschijnt er een rode streep. Dit staat bekend als lymfangitis, waarbij lymfevaten betrokken zijn bij het ontstekingsproces. Als de ziektekiemen (stafylokokken in 90% van de gevallen) de bloedbaan bereiken (vrij zeldzaam), is koorts het gevolg. Een bezoek aan de dokter mag dan niet langer worden uitgesteld!
Chronische slijmbeursontsteking wordt meestal gekenmerkt door zwelling zonder de bovengenoemde ontstekingsverschijnselen. De slijmbeurs voelt stevig en elastisch aan.
De pijn gaat meestal gepaard met een bewegingsbeperking in het aangrenzende gewricht. In het geval van een slijmbeursontsteking van de heup is er normaal gesproken geen roodheid zichtbaar omdat de slijmbeurs diep onder de spieren ligt.
Hoe wordt bursitis behandeld?
Andere ziekten moeten worden uitgesloten voordat bursitis wordt behandeld.
Conservatieve behandeling:
Pijnlijke slijmbeursontsteking kan in de beginfase conservatief worden behandeld. Ontstekingsremmers (NSAID’s) verlichten de pijn en verminderen zwelling en irritatie. Koelen, hoog leggen en immobiliseren (gipsverband) zijn andere belangrijke maatregelen. Als de slijmbeursontsteking zeker niet purulent is, kan de irriterende effusie ook worden behandeld met een punctie of een cortisone-injectie. Een punctie kan ook zinvol zijn in het geval van een kneuzing of hematoom veroorzaakt door een stomp trauma. Er moet echter rekening mee worden gehouden dat de behandeling van een slijmbeursontsteking door middel van een punctie of injectie met cortisone ook kan leiden tot een secundaire infectie.
De slijmbeursontsteking verdwijnt meestal binnen een paar weken als gevolg van de hier genoemde maatregelen. Ondanks deze conservatieve behandelingsopties kan alleen een betrouwbare genezing worden verwacht als de aangetaste slijmbeurs volledig wordt verwijderd.
Hoe wordt een slijmbeursontsteking geopereerd?
Figuur: Chirurgie voor chronische slijmbeursontsteking.
Chronische slijmbeursontsteking wordt geopereerd om terugkerende recidieven te voorkomen. Het is ook belangrijk om mogelijke oorzaken van slijmbeursontsteking weg te nemen. Dit kunnen botuitsteeksels zijn of bijvoorbeeld een verkeerde stand van de grote teen (hallux valgus) aan de voet.
Chirurgie voor purulente slijmbeursontsteking vereist antibiotische behandeling (bijv. oxacilline) naast het verwijderen van de slijmbeurs. Als de ontsteking ernstig is, is een initiële behandeling zoals bij een abces aangewezen. Dit betekent dat de slijmbeurs via een incisie wordt ontlast en dagelijks wordt gespoeld. Zodra de slijmbeursontsteking is genezen, kan de slijmbeurs worden verwijderd. Dit wordt een procedure in twee fasen genoemd.
Als een slijmbeurs is geopend tijdens een verwonding (bijv. snijwond of rijtwond, enz.), moet deze ook worden verwijderd als onderdeel van de wondbehandeling om een langdurige purulente slijmbeursontsteking te voorkomen.
Waar moet ik rekening mee houden na de operatie?
De bovenstaande conservatieve behandelingsmaatregelen zijn nuttig tijdens en na de operatie. Een gipsspalk is aan te raden gedurende 7-10 dagen, afhankelijk van de lokalisatie.
Hoe kan bursitis worden voorkomen?
Preventie is mogelijk in het geval van chronische slijmbeursontsteking.
- Behandeling van de onderliggende aandoening: De hierboven beschreven onderliggende aandoeningen moeten zoveel mogelijk worden behandeld om het risico op bursitis te verminderen.
- Vermijden van uitlokkende oorzaken: Repetitieve mechanische stress moet worden vermeden. In de elleboog kunnen tennissen en andere soortgelijke belastende sporten bursitis bevorderen. Knielen op de knie moet worden beperkt.
- Compressie: Bandages die compressie geven in het gebied van de slijmbeurs kunnen ook worden gebruikt om slijmbeursontsteking in de elleboog en knie te voorkomen.
- Polstering: Laat de elleboog niet te lang op harde oppervlakken rusten en kniel niet te lang zonder polstering.
- Pauzes: Neem regelmatig pauzes na inspannende en repetitieve activiteiten.
