Afbeelding: Typische bevindingen bij hyperhidrosis van de oksels
Wat is hyperhidrosis?
Hyperhidrosis, ook wel bekend als hyperhidrosis, bestaat uit de woordstammen hyper = veel en hydro = water. Dit verwijst naar abnormaal overvloedig zweten dat de normale waarden overschrijdt.
Getroffenen ervaren een duidelijke ziektewaarde door beperkingen in hun sociale en professionele omgeving.
Hieronder richten we ons op primaire hyperhidrosis (zie hieronder voor uitleg).
Feiten en cijfers
- 3% van de mensen lijdt aan hyperhidrosis.
- Hiervan heeft ongeveer 50% last van focale hyperhidrose van de oksels.(1)
- Bij 30-60% van de patiënten kan worden aangenomen dat de ziekte erfelijk is, omdat familieleden er ook last van hebben.
- Primaire hyperhidrose treft voornamelijk de oksels (in 73% van de gevallen)(2)
Wat zijn de oorzaken en vormen van hyperhidrosis?
Vaak kan er geen oorzaak worden gevonden voor overmatig zweten. Dit wordt primaire hyperhidrose genoemd. In de meeste gevallen treedt dit op in bepaalde delen van het lichaam en wordt daarom focaal genoemd.
In het geval van secundaire hyperhidrose zijn ziekten op het gebied van interne geneeskunde, neurologie of endocrinologie (hormonale stoornissen) verantwoordelijk voor de aandoening.
Het aantal zweetklieren neemt niet toe, maar ze worden meer gestimuleerd. Dit gebeurt via het zenuwstelsel (sympathisch zenuwstelsel).
De volgende vormen van deze ziekte kunnen worden onderscheiden:
Primaire vorm:
- Hyperhidrosis axillaris: overmatig zweten in de oksels
- Hyperh. manuum: overmatig zweten van de handen
- Hyperh. pedum: pathologische zweetvoeten
- Hyperh. faciei: op het gezicht
Secundaire vorm:
Secundaire hyperhidrose kan onder andere worden veroorzaakt door de volgende ziekten ( 3):
- Medicijnen en drugs: Alcohol, sommige bloedverdunnende medicijnen, antidepressiva, amfetaminen, enz.
- Hormonale oorzaken: hyperthyreoïdie, jicht, menopauze, obesitas, diabetische neuropathie, hyperglykemie, acromegalie, feochromocytoom, carcinoïden
- Infecties: Malaria, tuberculose, infectieuze endocarditis, HIV, brucellose
- Cardiovasculair / ademhalingssysteem: hartfalen, hartaanval, longdisfunctie
- Neurologische oorzaken: ziekte van Parkinson, perifere neuropathie, beroerte, na ruggenmergletsel
- Kwaadaardige aandoeningen: Leukemie, lymfomen en diverse andere tumoren
Welke symptomen zijn typisch voor hyperhidrosis van de oksels?
Mensen die lijden aan hyperhidrosis klagen over abnormaal overvloedig zweten, zonder duidelijke inspanning en zonder voldoende temperatuurstress.
Zelfs in de wintermaanden kan je onaangenaam zweten. Kleren zijn voortdurend doordrenkt met zweet. Ook de geur kan vervelend zijn.
Kleding moet meerdere keren per dag verschoond worden. De levenskwaliteit is sterk verminderd. Zweten bij hyperhidrose treedt vaak plotseling en zonder waarschuwing op.
Er zijn geen duidelijke laboratoriumparameters voor de diagnose. De anamnese van de patiënt is doorslaggevend. Typische symptomen zijn een familiegeschiedenis en het begin van overmatig zweten tijdens of aan het einde van de puberteit of in de adolescentie.
Er bestaan tests om hyperhidrosis zichtbaar te maken:
- De jodiumsterktetest detecteert zweet door middel van kleuring (violet) en is daarom kwalitatief van aard.
- Gravimetrie daarentegen kan de hoeveelheid zweet laten zien (bijvoorbeeld in mg/min). Hierbij wordt filterpapier eerst gewogen, vervolgens gedurende een bepaalde tijd op de door hyperhidrosis aangetaste gebieden gelegd en vervolgens opnieuw gewogen. Het verschil in gewicht komt nu overeen met de zweetproductie binnen de corresponderende tijdseenheid.
Hyperhidrosis axillaris is een focale hyperhidrosis.
Hyperhidrosis axillaris is gelokaliseerde hyperhidrosis in het okselgebied. Hoewel de zweetproductie normaal is in andere delen van het lichaam, is deze aanzienlijk verhoogd in de oksels.
Als inwendige oorzaken zijn uitgesloten, kan axillaire hyperhidrose goed worden behandeld door de zweetklieren operatief te verwijderen of conservatief met Btx.
Hoe wordt hyperhidrosis behandeld?
Bij de behandeling van primaire hyperhidrose kan onderscheid worden gemaakt tussen chirurgische en conservatieve procedures. Het is zinvol om te beginnen met een conservatieve behandeling. Als dit niet succesvol is, kan ons Yuveo-team in Düsseldorf je adviseren over een operatie.
Concept van behandeling (4):
In het geval van primaire hyperhidrosis raden we over het algemeen aan om te beginnen met het aanbrengen van zogenaamde antitranspiratiemiddelen zoals aluminiumchloride (deodorants).
In het geval van hyperhidrosis aan handen en voeten is het zinvol om iontoforese te proberen (hieronder beschreven).
Als deze methoden niet werken, is de laatste optie een endoscopische thoracale sympathectomie (hieronder beschreven).
In het geval van axillaire hyperhidrose moet de Btx-behandeling worden uitgevoerd na de lokale remedies. Als dit niet succesvol is of op de lange termijn niet gewenst is, kan lipocurettage of endoscopische thoracale sympathectomie worden uitgevoerd.
Welke chirurgische opties kunnen worden gebruikt om zweetklieren te verwijderen?
De belangrijkste chirurgische opties voor de behandeling van focale hyperhidrose zijn lipocurettage en sympathectomie:
Zweetklierverwijdering door lipocurettage is de meest gebruikte methode en combineert zweetklierafzuiging met curettage.
Eenvoudige zweetklierafzuiging is grotendeels vervangen door lipocurettage.
Bij een kale curettage wordt er niet gezogen. Het zweetklierweefsel wordt met een curette (een scherpe lepel) via één of twee kleine incisies weggeschraapt.
Zweetklierexcisie (volgens Skoog)
… is ook grotendeels vervangen door lipocurettage en is nu alleen nog voorbehouden aan extreem hardnekkige gevallen.
Hierbij wordt het huidgebied dat is aangetast door axillaire hyperhidrose geheel of gedeeltelijk verwijderd en vervolgens gesloten.
In het verleden werden zogenaamde flapplastieken gebruikt om defecten te bedekken, maar dit betekende aanzienlijk meer littekens en een hoger percentage infecties en wondgenezingsstoornissen dan bij zweetklierverwijdering door lipocurettage.
Het voordeel van zweetklierexcisie is echter een zeer goed succespercentage van 90%(4). Mogelijke complicaties zijn wondinfectie, littekenvorming, huidnecrose en huidverkleuring.
Sympathectomie
staat ook bekend als sympathicolyse. Deze procedure kan endoscopisch (ETS = endoscopische transthoracale sympathectomie) of CT-gestuurd door de huid (percutane CT-geleide sympathicolyse) worden uitgevoerd.
Bij de eerste variant wordt een endoscoop in de binnenkant van de borstkas ingebracht om de zenuwen aan de achterkant, die het zweten van de handen, voeten en oksels regelen, te blokkeren.
Mogelijke complicaties zijn hematothorax (bloeding in de borstkas), pneumothorax (klaplong), syndroom van Horner, letsel aan de thoraxbuis (het belangrijkste lymfevat) en beschadiging van de frenische zenuw (die onder andere verantwoordelijk is voor de ademhaling)(6).
Zogenaamde compensatoire hyperhidrose kan ook voorkomen in andere gebieden, die net zo hinderlijk kunnen zijn als de hyperhidrose aan de handen en voeten.
Afbeelding: Instrumentenset voor lipocurettage
Welke opties zijn er voor niet-chirurgische behandeling van hyperhidrose?
Er zijn verschillende opties voor de conservatieve behandeling van hyperhidrose. De belangrijkste zijn aluminiumchlorideoplossing, iontoforese en Btx-injecties.
Anticholinergica (menthantheliniumbromide, scopolamine en propantheline), antidepressiva (amitryptiline en paroxetine), antihypertensiva (bètablokkers, calciumkanaalantagonisten (diltiazem)), alfa-antagonisten (fentolamine) en alfa-2-agonisten (clonidine) worden besproken als mogelijke geneesmiddelen voor gegeneraliseerde, d.w.z. niet-focale hyperhidrose.
De studiesituatie is hier echter bescheiden. Het gaat vaak alleen om individuele casestudies. In de AWMF-richtlijnen(5) worden deze medicijnen voor de behandeling van hyperhidrosis slechts onder voorbehoud overwogen.
Aluminiumchloride
Aluminiumchloride is de bekendste behandeling voor hyperhidrosis zonder invasieve chirurgie. Het principe is om de kanalen van de zweetklieren te blokkeren en zo het zweten tegen te gaan.
Het is een oplossing met een hoog percentage die spaarzaam moet worden aangebracht voor het slapen gaan. In het begin (2-3 weken) moet de aluminiumchlorideoplossing dagelijks worden aangebracht, daarna is het voldoende om het ongeveer twee keer per week toe te passen. Succes is pas na een paar maanden merkbaar.
De concentratie van vrij verkrijgbare aluminiumchlorideoplossingen is minder dan 2%, terwijl farmaceutische producten tot 25% bevatten.
Bijwerkingen: Vanwege irritatie van de huid (roodheid, branderigheid, prikken en jeuk) moeten de behandelde gebieden met crème worden behandeld. Hoe hoger de concentratie van de aluminiumchlorideoplossing en hoe vaker deze wordt aangebracht, hoe waarschijnlijker/sterker de huidirritatie.
Verkleuring van kleding! Draag daarom geschikte kleding voor deze vorm van hyperhidrosis behandeling.
Iontoforese
Behandeling van hyperhidrose met iontoforese is een andere conservatieve aanpak.
Het principe is ook (vergelijkbaar met de aluminiumchlorideoplossing) om de zweetklierkanalen te blokkeren.
Dit wordt bereikt door gelijkstroom tijdens het aanbrengen van baden. Deze behandeling is zeer geschikt voor hyperhidrosis aan de voeten en handen. De behandeling moet in het begin ongeveer 3 keer per week worden uitgevoerd, later 1 keer per week.
Ongeveer 80% van de patiënten met focale hyperhidrose van handen en voeten reageert op deze therapie. De combinatie met glycopyrrolaat (nog niet toegelaten: off-label) in water is bijzonder veelbelovend(7).
Deze behandeling kan echter ook irritatie van de huid veroorzaken met roodheid, een branderig gevoel en blaarvorming.
Btx-behandeling
Het is een minder complexe vorm van hyperhidrosisbehandeling met weinig complicaties, die op de lange termijn duur is en beperkt in de tijd.
Grote hoeveelheden van het neurotoxine Bttx moeten in de aangetaste gebieden worden geïnjecteerd, waardoor de vorming van zweet chemisch wordt geblokkeerd (afgifte van acetylcholine wordt geremd).
Helaas houdt het effect maar 3-6 maanden aan, zodat de behandeling daarna herhaald moet worden.
Bij de behandeling van hyperhidrose van de voeten en handen kunnen symptomen van verlamming van de kleine spieren van de handen en voeten optreden.
Literatuur:
1, Prevalentie van hyperhidrose in de VS en de impact op personen met axillaire hyperhidrose: resultaten van een nationaal onderzoek. – Strutton DR, Kowalski JW, Glaser DA, Stang PE. – J Am Acad Dermatol. 2004 Aug;51(2):241-8.
2, Een epidemiologisch onderzoek naar hyperhidrosis. – Dermatol Surg. 2007 Jan;33(1 Spec No.):S69-75. – Lear W, Kessler E, Solish N, Glaser DA.
3, Zweterige, stinkende handen en voeten. – Scarff CE. – Aust Fam Physician. 2009 Sep;38(9):666-9.
5, AWMF: Richtlijnen van de Duitse Dermatologische Vereniging (DDG) – Definitie en therapie van primaire hyperhidrose – Nr. 013/059 – Aanmaakdatum 02/2007
6, Transthoracic endoscopic sympathectomy in the treatment of palmar hyperhidrosis-with emphasis on perioperative management(1.360 case analyses). – Lin TS, Fang HY. – Surg Neurol. 1999 Nov;52(5):453-7.
7, Iontoforese met glycopyrrolaat voor de behandeling van palmoplantaire hyperhidrose – Dolianitis C, Scarff CE, Kelly J, Sinclair R. – Australas J Dermatol. 2004 Nov;45(4):208-12.
